drs. C.J. Rodenburg
Waarom Israël?
Vraag:
Waarom is het voor jongeren goed om te weten wat het volk van Israël voor betekenis heeft?
Wat kunnen zij hiermee?
Iemand vroeg eens aan een rabbijn: ‘Waarom beantwoorden Joden een vraag altijd met een wedervraag?' De rabbijn antwoordde: ‘Waarom niet?'
Ik moet daaraan denken door de vraag boven dit stukje. Mijn wedervraag zou zijn: ‘Waarom zou het niet belangrijk voor jongeren zijn om iets van Israël te weten?' Het volk Israël en de Joodse godsdienst hebben voor alle christenen heel veel betekenis! Ik kan daar hier nu maar een paar dingen over zeggen en doe dat door iets te vertellen over het Joodse paasfeest, Pesach.
Tijdens Pesach viert het Joodse volk de wonderlijke uittocht uit Egypte. De eerste avond van het feest komen familieleden, vrienden en bekenden bij elkaar om terug te denken aan de avond dat Israël gered werd. Het is een van de belangrijkste dagen van het jaar. Al eeuwenlang gebeurt dat op een bepaalde manier, waarvoor een speciaal boek bestaat, de Haggada (‘verhaal’). Eigenlijk is dat een soort werkboek met Bijbelteksten, liederen, verhalen, plaatjes, gerechten die gegeten worden enz. Op tafel liggen bij voorbeeld matses, de ongezuurde broden, en staan schaaltjes met bittere kruiden (van de ellende) en een botje (symbool voor het paaslam dat geslacht werd). Alles wat er deze avond gebeurt, moet ervoor zorgen dat de aanwezigen het gevoel krijgen dat zijzelf op deze avond uit Egypte bevrijd worden. De uittocht is niet alleen in het verleden gebeurd, maar moet vandaag de dag herhaald worden. Ieder mens moet zichzelf zien alsof hij uit Egypte is weggegaan en geen slaaf meer is, maar een vrij mens. Lees Exodus 13:5-8 maar eens. Daar staat dat Israël het pesachfeest moet blijven vieren als het eenmaal in het beloofde land is en dat ouders (die het niet hebben meegemaakt) dan aan hun kinderen (die er niet bij waren) moeten uitleggen hoe zijzelf bevrijd zijn door God! Van generatie op generatie moet het verhaal van Gods daden verteld worden en wel op zo’n manier, dat kinderen het begrijpen en ervaren. Dat is nog niet zo eenvoudig...
Een grappig gedeelte in de Haggada vertelt dat er vier soorten kinderen zijn, die verschillende soorten vragen stellen. Een ervan is wijs en wil een diepgaand gsprek. Hij wil leren! Een ander is niet zo slim en wijst maar gewoon naar iets dat hij ziet en vraagt wat dat is. Weer een ander weet niet hoe hij vragen moet stellen. Hij is nog te klein of heeft nooit geleerd iets te vragen. Ouders moeten zo’n kind helpen door zelf vragen te stellen. Maar er is nog een kind, en dat is opstandig. Hij stelt ook een vraag aan zijn vader, maar dan zó: ‘wat betekent dit alles voor jou?’ Wat hem opstandig maakt is, dat hij doet alsof Pesach niets voor hem betekent. In plaats van ‘voor ons’ zegt hij ‘voor jou’! Waarom is dit gedeelte van de avond grappig? Omdat het als een soort toneelstukje wordt opgevoerd. En wie krijgt dan welke rol? Eigenlijk is het een opstapje om met elkaar te bedenken wat Gods redding voor iedereen persoonlijk betekent. Het gaat er niet om, dat de een wijs is en de ander slecht. Het gaat er juist om dat we begrijpen dat we allemaal weleens opstandig zijn, of misschien niet altijd weten wat we moeten zeggen. Soms zijn tegendraadse vragen juist nuttig en soms is het goed stil te zijn. Het is in elk geval belangrijker om te uiten wat er echt in je leeft, dan een schijnvertoning van het geloof te maken.
Ik denk we als christenen veel kunnen leren van het Joodse paasfeest. Het geloof in Gods daden is door het volk Israël van generatie op generatie doorgegeven. En zo heeft het door Jezus Christus, de Joodse Messias, ook ons bereikt. Van het volk Israël kunnen we leren, dat we niet in het verleden moeten blijven steken, maar ons vandaag moeten afvragen waar en hoe mensen onderdrukt worden en hoe we kunnen streven naar vrijheid voor iedereen. De Joodse manier van geloven leert ons onze gevoelens en vragen serieus te nemen, maar ze ook te bepreken met elkaar.
Maar er is nog iets. Het is niet zomaar, dat Jezus Christus is gestorven en opgestaan tijdens het Pesachfeest. Voordat Hij werd overgeleverd, vierde Hij de redding uit Egypte. Zijn eigen ondergang en opgang heeft dezelfde boodschap: God redt! Niet alleen uit de slavernij in Egypte, maar ook uit de onderdrukkende macht van zonde en dood. Steeds opnieuw moeten we leren begrijpen wat Gods uitreddingen voor ons betekenen en hoe we kunnen leven als bevrijde mensen.
Vaak vergeten we dat en soms doen we bewust alsof we daar niets mee te maken hebben. Dat gebeurde ook met het volk Israël. Dat Israël nog steeds bestaat en nu ook weer een eigen land heeft laat ons zien dat God trouw is aan zijn beloften om te redden en bevrijden. Daardoor kunnen ook wij christenen vertrouwen hebben. We vallen nooit uit de hand van God en hoever we ook afdwalen, er is een weg terug naar Hem.
Kees Jan Rodenburg