zo‘n oranje jurk betekent tegenwoordig in Israël: kleur-bekennen t.a.v. de politiek

Katom - כָּתוּם

Tegenstanders van terugtrekking uit Gaza hebben een gouden greep gedaan door de kleur oranje (katom) te kiezen als symbool voor hun strijd. Katom is afgeleid van ‘ketem’, een van de namen voor goud, die ook in de Bijbel voorkomt. Een prachtige kleur met een warme, opgewekte uitstraling.

In het dagelijkse gebruik betekent oranje inmiddels ‘tegenstander’. Als reactie hebben voorstanders de kleur blauw gekozen.

Opiniepeilingen wijzen uit dat de meerderheid van de bevolking nog steeds voor terugtrekking is, maar het percentage daalt. In Jeruzalem is het de kleur oranje die regeert. Tot onze verbazing zagen we bij een bezoek aan Galilea bijna geen tekenen van de kleurenstrijd, terwijl in onze stad aan veel vervoersmiddelen oranje linten hangen, die opgewekt wapperen in de wind. Van auto’s tot brommers tot buggy’s en kinderwagens aan toe. Daar steekt de aanwezigheid van blauw summier bij af.

Op kruispunten proberen enthousiaste jongeren linten te slijten. Voor je het weet hangt er een aan je buitenspiegel.

Als Nederlander sta je voor een nieuw dilemma: de oranje jurken van de kinderen worden voor een politiek statement gehouden! Maar we zijn niet de enigen. Kledingwinkels blijken hun oranje collectie niet meer kwijt te kunnen raken.

Inmiddels hebben we zelf een blauw lint in de auto liggen. Esther, mijn vrouw vindt het tijd om ons standpunt kleur te geven en de opmars van oranje tegen te gaan. Ze heeft gelijk. En toch verwijder ikzelf het lint elke keer als ik de auto bestuur. Liever dan alleen blauw zou ik alle kleuren van de regenboog aan mijn auto hangen. De discussie is zo’n platte strijd van voor of tegen geworden! Ik ben geen tegenstander van de terugtrekking, maar hoe kan ik een voorstander zijn als het helemaal niet duidelijk is wat er gaat gebeuren met de ruim één miljoen Palestijnen die achterblijven? En het helemaal niet zeker is hoe aan Israëlische én aan Palestijnse kant gereageerd zal worden tijdens de terugtrekking en daarna.

Met nog een maand te gaan voor de daadwerkelijk ontmanteling van dorpen, bedrijven en militaire posten zal beginnen, neemt de spanning dag aan dag toe. Hoewel het aantal zelfmoordaanslagen is gedaald, zijn de raketbeschietingen van Hamas weer in aantal toegenomen en begint het Israëlische leger weer te reageren op aanvallen. Daarnaast moet ook rekening worden gehouden met hevige confrontaties tussen leger en politie en het oranje kamp. Het kan de komende weken vele kanten opgaan.

De vrolijkheid van de kleur oranje past helemaal niet bij de situatie en ook niet bij de grimmigheid waarmee gestreden wordt tegen het plan. Al meerdere keren werd misbruik gemaakt van angst voor terreur en wrange herinneringen. Zoals bij het plaatsen van nepbommen op belangrijke plaatsen, met daarbij de boodschap dat de activisten ontploffen van woede om het terugtrekkingsplan. En zoals het dragen van oranje Jodensterren en identificatienummers op bovenarmen. Dit laatste blijft gelukkig beperkt, mede door felle reacties uit het algemene publiek.

Datzelfde publiek leeft ondertussen wel erg mee met de ongeveer 8000 bewoners van de Joodse dorpen in de Gazastrook en begrijpt dat het besluit enorme pijn bij hen veroorzaakt. Joden die hun huis en land gedwongen worden te verlaten, ook dat roept heftige emoties op. Maar wat nu gaat gebeuren is niet hetzelfde als de deportaties van Joden die in het verleden plaatsvonden, zo betoogde ook de directeur van de Antidefamation League (een grote organisatie die antisemitisme bestrijdt). De veelgehoorde leus ‘Joden deporteren geen Joden’ is daarom niet gepast, zegt hij. De beslissing is immers in een democratisch systeem genomen en de staat Israël heeft steeds het belang van het Joodse volk voor ogen gehad. Op die eerste stelling is nog wel wat af te dingen, want het gemanoevreer van Sharon maakte veel gebruik van mazen in de wet. Maar het tweede is duidelijk. Je kunt van mening verschillen over wat van belang is voor de toekomst, maar je kunt de Israëlische regering niet van antisemitisme betichten.

Wat wél sneuvelt, is de gedachte dat Israël recht heeft op heel het land tussen Middellandse Zee en Jordaan en koste wat kost overal moet blijven wonen. Het Joodse religieuze zionisme én ook het christelijke zionisme lijden daarmee een gevoelige nederlaag en dat doet pijn.

Waar het de komende tijd vooral om zal gaan? Volgens een bekende publicist, Yossi Klein haLevi, om twee dingen: om de eenheid van het Joodse volk in Israël en in andere landen én om een volwaardige plaats van de staat Israël in de internationale gemeenschap. Beide doelen, die door het zionisme werden beoogd, zijn nog steeds niet bereikt en zullen de aandacht en energie van alle betrokkenen vragen. Zowel wie oranje als wie blauw stemt is daarbij nodig.

Verrassend, dat in de kleurencirkel blauw en oranje wel tegenover elkaar staan, maar niet tegengesteld zijn. Ze zijn complementaire kleuren. Dat betekent weliswaar dat ze contrasteren, maar ook dat de schaduw van een blauw voorwerp grijs van kleur is met een oranje gloed en de schaduwkleur van oranje grijs-blauw is. De een niet zonder de ander.

Vooral om die reden vind ik dat het niet aan mij als relatieve buitenstaander is om partij te kiezen. Verbondenheid met het Joodse volk betekent vooral nu luisteren naar alle stemmen in het koor en de verleiding weerstaan om je ziel te verkopen aan een van de partijen.

auto met oranje en blauw lint