Minor Judaica

Studieprogramma aan de Theologische Universiteit te Apeldoorn

(zie ook het studieprogramma voor de Minor Kerk en Israël, onderaan deze bladzijde)

Doelstelling

De student maakt kennis met het Jodendom, m.n. het Rabbijnse Jodendom.
De student verwerft kennis van de geschiedenis, de literatuur, de liturgie en de theologie van het Jodendom, m.n. in de periode tot aan de vorming van de Talmudim.
De student maakt kennis met het lezen van Rabbijnse literatuur.
De student bezint zich op de relatie van Israël en de kerk, mede met het oog op de evangelieverkondiging onder Israël vandaag.

Inhoud

geschiedenis van het Jodendom m.n. in de periode van Alexander de Grote tot de vorming van de Talmudim
intertestamentaire literatuur, Rabbijnse literatuur; het leren lezen van een klassieke Hebreeuwse tekst en kennismaking met enkele hermeneutische beginselen
enkele aspecten van hedendaags Joods leven
bezinning op de verhouding van kerk en Israël

Werkvormen

hoorcolleges, met name inleiding in Rabbijnse literatuur, hermeneutische regels, liturgie en bezinning op de verhouding kerk en Israël
werkcolleges, met name het lezen van een liturgische tekst
zelfstudie: literatuurtentamen

Studielast

hoorcolleges: 7 uur
werkcolleges: 5 uur
voorbereiding colleges: 5 uur
tentamen: 103 uur

Tentameneisen

James C. VanderKam, An Introduction to Early Judaism, Grand Rapids/Cambridge 2001 (216 p. cat 1/2; 50 uur)
J. Maier, Geschichte der jüdischen Religion, Berlin 20003 (=1972¹), § 1, 10-20 (107 blz. cat. 1/2; 21 uur)
L. Evers, Jodendom voor beginners, 1999 (175 blz. cat. 3; 25 uur)
G.C. den Hertog, Gedeelde hoop, Israël en de kerk op de weg der verwachting, Enschede 2003 (45 blz. cat. 2/3; 7 uur)

Aanbevolen literatuur

Dan Cohn-Sherbok, Judaism. History, Belief and Practice, Routledge, London/New York 2003
A.S. van der Woude, Geschiedenis en godsdienst van het Palestijnse Jodendom vanaf Alexander de Grote tot aan de komst van de Romeinen in A.S. van der Woude e.a. (red.), Bijbels Handboek 2B, 1983 en later
P. Schäfer, Geschiedenis en godsdienst van het palestijnse Jodendom vanaf Pompejus tot en met de opstand onder bar Kochba in A.S. van der Woude e.a. (red.), Bijbels Handboek 3, 1987 en later
J.T. Nelis, Joodse literatuur uit de periode tussen Oude en Nieuwe Testament in Bijbels Handboek 2B, 1983 en later
E. Schürer, G. Vermes, The History of the Jewish People in the age of Jesus Christ, m.n. vol. I (1987, over geschiedenis) en vol. II (1986, over literatuur en stromingen)
S. Schechter, Aspects of Rabbinic Theology (1909, Shocken Books 1961 en herdr.)
D.J. Goldberg, J.D. Rayner, The Jewish People (Penguin 1989)
R. Evers, Talmoedisch Denken. De methodologie van de Talmoed en de dertien interpretatieregels van Rabbi Jisjmaëel, Amsterdam 1999
J.P. Versteeg, Kerk en Israël volgens Romeinen 9-11, artikel in Theologia Reformata 1991, 151-169

Minor Kerk en Israël

Studieprogramma aan de Theologische Universiteit te Apeldoorn

Plaats: Ma - 4/6
Omvang: 14 ECTS (10stp)

Doelstelling

De student wordt voorbereid op het werk van Israëlconsulent.
Hij verdiept zijn kennis van het Jodendom en verwerft bredere kennis van de geschiedenis van het Jodendom alsmede van de Rabbijnse literatuur.
Hij bezint zich op de theologische vragen die aan de orde komen in de ontmoeting tussen Israël en de kerk.
Hij maakt kennis met de praktijk door een bezoek aan Israël.

Inhoud

Het model voor de tentamenstof geeft de spreiding aan van de onderwerpen die bij dit vak aan de orde dienen te komen: geschiedenis van het Jodendom, introductie in Rabbijns denken en theologie, theologische reflectie op ontmoeting kerk en Israël van Joodse en christelijke zijde en initiële beheersing van een thema dat relevant is in deze ontmoeting, reflectie op de positie van Messiasbelijdende Joden.

Werkvormen

in de vorm van een werkcollege zal een tekst gelezen worden
zelfstudie: literatuurtentamen(s)

Studielast

werkcolleges, 18 uur (inclusief voorbereiding)
tentamenstof 270 uur
studiereis 112 uur

Tentameneisen

a. Judaica (geschiedenis, theologie, rabbinica en liturgie)

Dan Cohn-Sherbok, Judaism. History, Belief and Practice, Routledge, London/New York 2003, ch. 14-40, 55-90 (396 blz., cat. 2, 78 sbu)
S. Schechter, Aspects of Rabbinic Theology, New York 1961 (350 blz. cat. 2; 70 sbu)
J.L. Palache, Inleiding in de Talmoed, Amsterdam 1980-3 (197 blz. cat. 2/3; 30 sbu)
M. Boertien, Het joodse leerhuis, Kampen 1974 (70 blz. cat. 2/3: 12 uur)

In de vorm van een werkcollege zal een relevante tekst gelezen worden.

b. Kerk en Israël

Martin Buber, Twee wijzen van geloven, Den Haag z.j. (1950) [120 blz. cat. 2/3: 20 uur]
M. Wyschogrod, Abraham’s Promise. Judaism and Jewish-Christian Relations, Grand Rapids/Cambridge 2004, 149-201 en 225-236 [63 blz. cat. 2: 13 uur]
Mary C. Boys (ed.), Seeing Judaism Anew. Chistianity’s Sacred Obligation, New York/Toronto/Oxford 2005, capita selecta [50 blz. cat. 2: 10 uur]
James K. Aitkin, Edward Kessler (eds.), Challenges in Jewish Christian Relations, New York, 2006, capita selecta [50 blz. cat. 2: 10 uur]
J.P. Versteeg, “Kerk en Israël volgens Romeinen 9-11”, artikel in Theologia Reformata 1991, 151-169 (18 blz. cat. 2: 3 uur)
M. van Campen en G.C. den Hertog, Israël, volk, land en staat. Terugblik en perspectief, Zoetermeer 2005, blz. 53-78, 145-224 [104 blz. cat. 2/3: 17 uur]
C.J. Rodenburg, “Genade en waarheid in kerk en synagoge. De identiteitsvraag van messiaanse Joden in Israël”, Vrede over Israël 50, 3 (2006) 5 blz. cat. 2: 1 uur]
Diverse officiële verklaringen w.o. “Nostra Aetate” (RKK Tweede Vaticaanse Concilie 1965, “Dabru Emet”, (Joods, 2000), “The Ways of God, Judaism and Christiany”, (Zweedse kerk, 2001) [30 blz. cat. 2: 6 uur]

c. Studiereis naar Israël (4 ECTS)

kennismaking met het land en verschillende stromingen in Jodendom en christendom in Israël alsmede met Messiasbelijdende Joden
kennismaking met de praktijk van de Joods-christelijke ontmoeting, onder begeleiding van de Israëlconsulent van het Centrum voor Israëlstudies
bestudering van één thema dat relevant is in deze ontmoeting uitmondend in een verslag dat getuigt van theologische reflectie hierop

Aanbevolen literatuur (zie ook de literatuur bij de minor Judaica)

K.H. Miskotte, “Het Jodendom als vraag aan de kerk” (1934), herdr. in Theologische Opstellen. Verzameld Werk 9, Kampen 1990, 89 e.v.
S. Gerssen, “Ter herkenning; eenheid en spanning”, Grensverkeer tussen Kerk en Israel, ’s Gravenhage 1986
D. Novak, Jewish-Christian Dialogue. A Jewish Justification, New York, Oxford 1989
H.-J. Kraus, Rückkehr zu Israel, Beiträge zum christlich-jüdischen Dialog, Neukirchen 1991
J. Neusner, Jews and Christians. The Myth of a Common Tradition, London, Philadelphia, 1991
J.B. Soloveitchik, N. Solomon, R. Munk, Confrontatie. Over de basis en de grenzen van het gesprek tussen joden en christenen, Kampen 1994
K. Kjaer-Hansen, B.F. Skjott, Facts & Myths About the Messianic Congregations in Israel, Jeruzalem 1999
M. Boys, Has God only one Blessing? Judaism as a Source of Christian Self-Understanding, New York, 2000
James C. VanderKam, An Introduction to Early Judaism, Grand Rapids/Cambridge 2001
J. Neusner, A Rabbi talks with Jesus, London/Ithaca 2000 (rev. ed.)
F. Marquardt, Bij de slip van zijn kleed... Baarn 2003
R. Kampling u.a., Dabru emet - redet wahrheit. Eine jüdische Herausforderung zum Dialog mit den Christen, Gütersloh 2003
I. Greenberg, For the Sake of Heaven and Earth. The new Encounter between Judaism and Christianity, Philadelphia 2004
K. Kriener u.a., Lernen auf Zukunft hin. Einsichten des christlich-jüdischen Gesprächs - 25 Jahre Studium in Israel, Neukirchen 2004
E. Kessler, Bound by the Bible. Jews, Christians and the Sacrifice of Isaac, Cambridge 2004
E. Kessler, N. Wenborn, A dictionary of Jewish-Christian Relations, Cambridge 2005

Bijzonderheden

De afronding vindt plaats in een mondeling tentamen dat eventueel in twee gedeelten kan worden afgelegd: vóór de studiereis deel a, na de studiereis deel b inclusief bespreking van het verslag (c).
In onderling overleg kan van het model-programma worden afgeweken.