Zie ook de foto’s

Woensdag, 7 april 2010

geschreven door Peter Jansen

Rabbi’s for Human Rights

Vandaag stond in het teken van het conflict tussen Joden en Palestijnen. ’s Ochtends hadden we een ontmoeting met en een lezing van Rabijn Ascherman op het kantoor van Rabbi's for Human Rights (www.rhr.org.il). Samen met zijn team probeert hij aandacht te vragen voor de ‘human rights’ (naast eten, drinken en medicijnen, ook aandacht voor economische en juridische rechten) van beide partijen i.c. alle bewoners van het land Israël. Een paar zaken uit de lezing van Ascherman zijn blijven hangen:

• Dat het ongelofelijk lastig is, zo niet onmogelijk, om grip te krijgen op de vraag van wie het land nu is. Sterker nog: dat misschien deze vraag wel een van de grootste oorzaken is van het conflict. En dat, in de woorden van Ascherman, het land ‘een verstrooid lichaam is, een geheel verstrooide samenleving.’ De oplossing laat zich dan ook alleen formuleren in termen van ‘the best possible case’.
• De motivatie van Ascherman, zoals ik die beluisterde, om dit werk te doen, namelijk ‘om tot zegen te zijn’ (link met het boek Ester: ‘Maybe for this moment you are here’) en de overtuiging dat ‘vrijheid een belofte’ is. Maar wat dat laatste betreft: Ascherman be­nadrukte dat zijn organisatie geen vredesbeweging is. Wel een organisatie die zich inzet voor ‘internal pressure’ met als doel harten te raken, omdat in zijn opvatting het hart de deur naar het geweten is. Vrede komt, zo zei hij, daar waar gerechtigheid heerst.
• De insteek van Ascherman komt bij mij erg mensgericht over. Zo gaf hij aan dat praten over de schuldvraag er niet echt toe doet. Het is ‘human soul to another human soul’. Omdat je ‘het beeld van God in ieder mens’ terug ziet. Inderdaad, ik denk dat je hier­mee het conflict kunt overstijgen. Maar is dat niet te simplistisch? En wellicht alleen op lokaal i.c. intermenselijk niveau mogelijk?
• ‘Religie is particulier geworden’, stelde Ascherman. Na de lezing van Ascherman is bij mij de gedachte blijven hangen dat het hele conflict in wezen een religieus conflict is. Elke partij legitimeert zijn handelen vanuit zijn religieuze overtuiging.
  Voormalig minister van Onderwijs, Ronald Plasterk stelde namelijk al eens dat ‘wel­beschouwd elke godsdienst godslasterlijk [is] ten opzichte van andere godsdiensten’ (in de Volkskrant). De vraag is of het dan ooit tot een oplossing kan (en mag?) komen. In relatie tot ‘human rights’: opvattingen over godsdienst zijn een toetssteen voor de mensenrechten.

Na de lezing hebben we onder leiding van Ascherman een rondrit langs de muur gemaakt. De logica van de muur - m.n. de plaatsing - ontging mij. En de ontmoeting met het uit huis gezette Palestijnse gezin gaf mij het gevoel van het hanteren van ‘dubbele standaards’. Ook het opmerkelijke verschil in beleven: het leek wel of voor de Palestijnen de gevoelens van het heden leidend zijn, terwijl dit voor de Joden juist de historie is. Als - zoals Ascherman zegt - Israël van origine een democratisch land is, dan benadert de uitspraak van A.J. Hechsel wellicht nog het meest de ‘waarheid’: ‘in een democratie zijn sommigen schuldig, maar allen verantwoordelijk’ (vrij geciteerd).

International Christian Embassy

’s Middags hebben we een bezoek gebracht aan de International Christian Embassy. Hier kregen we een toespraak van hun ‘international director’ dr. Jürgen Bühler. Volgens hun eigen website een autoriteit in het verbinden van de Bijbelse boodschap met actuele gebeurtenissen. Voor informatie over hun werk en doelstelling verwijs ik naar hun (Nederlandstalige) website: www.icaj.nl. Hun motivatie citeer ik vanaf hun Engelse website (www.icej.org):

‘The International Christian Embassy Jerusalem was founded in 1980 as an evangelical Christian response to the need to comfort Zion according to the command of scripture found in Isaiah 40:1-2: "Comfort, comfort my people, says your God. Speak tenderly to Jerusalem.’

Een paar dingen zijn mij bijgebleven:

• De sterke nadruk op het aspect van liefhebben van het Joodse volk. Ze leggen hierbij een sterk accent op het ‘verschuldigd zijn aan de joden’ om hen lief te hebben. Als christe­nen hebben wij ons volgen hun namelijk in het verleden niet altijd positief gedragen ten opzichte van het joodse volk. Daarom zijn zij in hun ogen uniek, omdat ze als christenen nu de Joden helpen.
• Ze leggen een sterkte nadruk op het ‘opbouwen van het land Israël’ i.c. verzamelen van Joden uit alle landen. Hun motivatie is hierin Gods woord te gehoorzamen. Daarbij de kanttekening makend dat ze niet een eindtijdplan willen vervullen, maar wel willen staan op ‘bijbelse principes’, zoals ‘het heil is uit de Joden’ (Joh. 4:22). Opmerkelijk vond ik dat er aangegeven werd dat de opbouw van Israël niet perse spiritueel gezien moest worden. De Joden zijn uit zichzelf niet heiliger dan anderen, maar ‘alleen om Mijn eigen naam’ bij­zonder. Dat houdt mij eerlijk gezegd nog wel bezig: Israël is een initiatief van God. Maar hoe je dat moet duiden is mij nog onduidelijk. En wat mij bij de ICAJ tegen­stond - en vergeef me de platvloersheid - was hun ijver om God ‘een handje te helpen’. Helpen om Zijn beloften in vervulling te doen laten gaan. Maar zijn Zijn beloften allemaal wel zo helder en duidelijk?

Joop Meijers

’s Avonds hadden we een lezing van journalist/psycholoog dr. Joop Meijers. Een indruk­wekkend verhaal! Vooral zijn opmerking dat, als je schade hebt geleden aan je emo-centrum in je hersenen, je niet meer ‘rationeel’ kunt denken. In een land als Israël en in een conflict als dit een verrijkend inzicht (met niet mis te verstande consequenties). Nog een paar zaken die zijn bijgebleven:

• Het probleem is onoplosbaar, stelde hij, door twee parallel lopende verhalen. Belangrijk is wel om je dan van je eigen perspectief bewust te zijn, omdat dat je denkschema (en handel­patronen) bepaald.
• In Israël kent men geen onderscheid tussen seculier en religieus. Het hele leven is onder­geschikt aan het religieuze aspect. Alles wordt ‘bekeken vanuit de religieuze bril’ (voor ons als ‘kinderen van de Verlichting’ niet voor te stellen). Dat maakt het conflict tot een complexe en haast onmogelijke situatie.

Zou God een conflict kunnen scheppen die Hij niet zou kunnen oplossen?
Ja, het Jood-Palestijns conflict!

• ‘Er is een sterk geloof dat als God je iets geeft je dat ook niet mag afstaan; je identi­ficeert je daarmee’, aldus Meijers. Men leeft dan ook voortdurend in een waarden­conflict: sociale waarden (levens sparen omdat dit ‘hoger’ is dan land) versus religieuze waarden (Joodse wet ten koste van mensenlevens). Je ziet dat grenzen van handelen veelal worden bepaald door religieuze motieven. Religie legitimeert het handelen.
• Emoties i.c. trauma’s staan de weg naar vrede in de weg, aldus Meijers. Eerst moet er politieke verzoening komen (‘koude vrede is het meest haalbare’), maar dan duurt het nog generaties voor dat er ‘samen-leven’ mogelijk is. Daarbij komen trauma’s pas na een langdurige periode van rust boven. Rust is dus eigenlijk een existentiële dreiging.
• Over hoe diep het conflict geworteld is: in de bus mag een kind zitten op de plaats van een ouder iemand. Verwennerij omdat ‘jij nog het leger in moet, dus geniet nog van het leven.’ En ook: als er iets gebeurt ligt het hele mobiele telefoonnetwerk plat, want iedereen belt iedereen om te verifiëren. ‘Gevoel van dreiging leeft in het onder­bewuste’, volgens Meijers.
• In de media is er een gevecht om aandacht - er is niets wat niet wordt getoond m.u.v. veiligheidsaspecten. Volgens Meijers leiden beelden en berichtgeving in de media tot posttraumatische ervaringen bij het publiek.

> donderdag 8 april