Dit artikel mag gebruikt worden als kopij voor bv. een gemeenteblad. Zie wel de Voorwaarden

Download als DOC

Poerim


Een dienst waarbij tijdens een Bijbellezing regelmatig zo'n kabaal wordt gemaakt dat je niet meer kunt horen wat er gelezen wordt - dat kun je meemaken in de synagoge, op één dag in het jaar. Het gebeurt op Poerim, een feest dat in het voorjaar gevierd wordt. Dit jaar is dat op 16 maart.*


Dan wordt in de synagoge het Bijbelboek Esther gelezen. Daarbij wordt een handgeschreven boekrol gebruikt. Die is natuurlijk veel kleiner dan een Tora-rol; hij is om één stok gewonden. Het hele boek wordt in één keer uitgelezen. Een eerste keer 's avonds, als na zonsondergang het feest is begonnen, en dan de volgende morgen nog een keer. In de tekst komt herhaaldelijk de naam Haman voor, die moet dus wel gelezen worden. Maar niemand wil die nog horen, "zijn naam zij uitgeroeid!" Daarom wordt de naam elke keer als hij gelezen wordt onhoorbaar gemaakt, door gestamp met de voeten of getrommel op de banken, door gejoel, en door ratelaars die enorm kabaal maken, de zgn. "Haman-draaiers".


Haman is prototype van de antisemiet. Hij had voorbereidingen getroffen voor een massale slachting, een totale vernietiging van het Joodse volk. De datum daarvoor - de 13e van de Joodse maand Adar - werd bepaald door het lot (poer, daarnaar is Poerim oftewel het Lotenfeest genoemd; zie Esther 9:26). Via koningin Esther werden de plannen verijdeld. ‘Op de dag waarop de vijanden van de Joden hoopten hen in hun macht te krijgen, gebeurde het omgekeerde, want de Joden zelf kregen hun haters in hun macht.’ (9:1)


De dag voorafgaand aan Poerim is er het Vasten van Esther, waarop gedacht wordt aan hoe Esther liet oproepen tot vasten, voordat zij het ging wagen om onuitgenodigd naar haar echtgenoot, koning Ahasveros, te gaan. (Dit jaar is het vasten nog naar voren geschoven, naar 13 maart, vanwege de sjabbat.)*


Poerim zelf is een zeer vrolijk en uitbundig feest, met trekken van carnaval. Verkleedpartijen horen erbij. Vaak worden meisjes verkleed als Esther, jongens als Mordechai - maar ook op allerlei andere manieren gaat men verkleed en gemaskerd. En natuurlijk wordt er goed gegeten en gedronken. Dat is bij dit feest zelfs een gebod ‘om deze dagen te maken tot dagen van feestmaal en vreugde’ - Esther 9:22. Speciaal bij Poerim horen ‘Hamans-oren’, driehoekige koekjes.
In hetzelfde vers staat ook dat het moeten zijn ‘dagen waarop ze elkaar lekkernijen sturen en geschenken geven aan de armen.’ Dat wordt allemaal nog steeds gedaan. De geschenken heten sjlachmones.


Zolang antisemitisme de kop opsteekt is Poerim een feest met een actuele spits. Haman werd uiteindelijk gedood, maar het antisemitisme woekert nog steeds voort. Het is zelden of nooit meer voorgekomen dat er zo'n bijzondere wending kwam...
Als er geen antisemitisme meer zal zijn, dan zal dit feest helemaal voluit gevierd kunnen worden. Volgens de traditie zal Poerim - anders dan de andere feesten - ook in de Messiaanse tijd nog gevierd worden. ‘Poerim zal niet vervallen, zoals gezegd is: “De dagen van Poerim zou men niet overslaan onder de Joden, en bij hun nageslacht mocht aan de herdenking daarvan geen einde komen.”’ (Esther 9:28)

ds. Aart Brons
(verbonden aan het CIS, zie: www.centrumvoorisraelstudies.nl)


* geldt voor 2014;