Zie ook de foto’s
Zaterdag, 10 april 2010
geschreven door Ad Verhage
‘Sjabbat Sjalom’ - al de hele vrijdag kon je deze groet horen. De vrijdag staat in het teken van de verwachting van de sjabbat. De verwachting bij ons was ook groot. Wat gaan we meemaken en beleven op deze zo centrale wekelijkse feestdag? Na het aanbreken van de sjabbat, dus vrijdagavond, ging er al heel wat tijd heen met plannen maken wie waarheen zou gaan. Uiteindelijk splitsten we ons op en besloten op 5 verschillende locaties de morgenviering van de sjabbat mee te maken.
Zelf was ik in de gelukkige omstandigheden om op drie plaatsen een stukje van de dienst te kunnen meemaken. Te beginnen bij de grote orthodoxe synagoge. Omdat de dienst daar vroeg begon en ook vrij makkelijk weer verlaten kon worden togen we met ongeveer 6 reisgenoten naar deze synagoge. Een domper bleek te zijn dat Arnaut alleen binnenmocht met achterlating van zijn apparatuur; om die reden verkoos hij de zon, buiten. Uiteraard werden mannen en vrouwen gescheiden, de vrouwen mochten hoger op. De dienst was indrukwekkend vanwege de prachtige liturgie. Een goed geschoold (mannen)koor was constant in dialoog met de chazzan. Ontroerend was het moment waarop een kind een deel van het achtiengebed zong. Zoiets kost weken voorbereiding maar het leek de gewoonste zaak van de wereld, het gemak waarmee het koor weer reageerde op de gezongen tekst van het kind. Ook het zingen van de Aäronitische zegen door de groep Cohens was indrukwekkend, evenals de vreugde en toewijding toen de tora-rollen door de synagoge werden gedragen. Voor sommigen was het meer een schouwspel, waarschijnlijk vooral omdat de inhoud voor een buitenstaander vrij lastig te raden valt. Omdat Michael mij veel kon uitleggen was het voor mij toch ook een dienst die het hart raakte.
Na ongeveer 40 minuten in deze synagoge te hebben verbleven, was het 5 minuten lopen naar de conservatieve synagoge. De ontvangst was daar bijzonder hartelijk. We werden direct naar de collega’s gebracht die daar al zaten, ook al gaven we aan, niet al te lang te zullen blijven. Hier zitten mannen en vrouwen niet gescheiden. Veel aanwezigen werden betrokken in het lezen van diverse teksten. Ook hier grote blijdschap bij het ronddragen van de tora-rollen en het verlangen de rollen aan te raken om daarmee de Tora te verinnerlijken. De lezingen waren dezelfde als in de andere synagogen, namelijk enkele hoofdstukken uit Numeri en uit 1 Samuël. Het rooster van lezingen zorgt ervoor dat de Tora in één jaar volledig wordt gelezen en dientengevolge komt deze lezing tegelijkertijd aan de orde in alle synagogen en ook in de gemeente van Messiasbelijdende Joden, waarover ik verderop schrijf. De thematiek die in beide lezingen voorkomt, namelijk het sterven van de zonen van Aäron vanwege onheilig vuur en het sterven van Uzza bij het tegenhouden van de ark die dreigt te vallen is heftig. In de preken die ik erover hoorde, waren de invalshoeken totaal verschillend - maar dat kennen we in de Nederlandse kerken uiteraard ook. De preek in het Engels was goed te volgen. De chazzan verblufte door zijn virtuoze beheersing van de lastige melodieën. Helaas was de eigenlijke (vrouwelijke) chazzan ziek, want volgens Michael was het horen van haar zingen een heel bijzondere belevenis. Volgende keer dus maar weer naar deze synagoge.
Weer een korte wandeling bracht me tenslotte naar de gebedsruimte van de Messiasbelijdende gemeente Ro’eh Israël. De dienst werd gehouden in een ruime huiskamer, wel met een Ark. Hier was ik ook weer net op tijd om weer de tora-rollen te zien rond gaan en dezelfde lezingen te horen als in de vorige synagoge, maar hier werd die direct gevolgd door een evangelielezing. De enthousiast gebrachte preek werd hier in het Engels vertaald en was behoorlijk goed te volgen. Een fijne sfeer heerste en de meesten van ons ervoeren een grotere betrokkenheid bij de dienst dan in de grote synagoge. Het gebruik van de Engelse taal zal daar zeker aan hebben bijgedragen. Mooi om te zien dat de dienst over gaat in het gezamelijk eten. Aan het eind van de dienst de Kiddoesj, de zegening van de maaltijd en vervolgens mag iedereen mee-eten. Overigens was er vrijwel geen contact met de andere bezoekers van de dienst. In dat opzicht won de conservatieve synagoge het met glans waar het de hartelijkheid betrof.
Vol van gedachten en gevoelens verbleven we een poosje in het park nabij de synagogen. Omdat het programma ’s middags vrij was, kon ieder zijns weegs gaan. Voor mij betekende dat een aangename middag met Michael, Jan, Arnaut, Peter, Bert en Janneke, bij de Dode Zee; niet bij het zoute water, maar bij de zoetwaterpoelen aan de rand van de zee. Opnieuw trof me de grootse natuur, de woestijn van Judea, de bergen en rotsen van Qumran, de heuvels van Jordanië (Moab) aan de overkant van de Dode Zee. Deze plaatsen brengen je dichter bij het verstaan van veel bijbelplaatsen.
Na het diner was het tijd voor Esther Rodenburg om ons in te leiden in de wereld van het Joodse lied en de Joodse dans. Met enthousiasme bracht Esther ons een scala aan liederen. Het koste niet echt veel moeite om ze te zingen dus er passeerden heel wat melodieën de revue. Het dansen leidde, zoals te verwachten was, tot veel hilariteit. Het was dan ook een komisch gezicht om in de beperkte ruimte onze groep te zien dansen. En wat er ontbrak aan vaardigheden werd ruimschoots gecompenseerd door enthousiasme en vrolijkheid.
Voor mij betekende vooral mijn drie uur durende ontdekkingstocht door de wereld van de synagogen een verrijking van mijn kijk op het jodendom. Onverwacht nieuw was het niet, maar wel gaf het een veel diepere en intensere kleur aan het beeld dat ik van de synagoge had. Met recht een feestdag.