Verslag van een studiereis
Het Jodendom en Soekot
Inleiding
Zoals u allen weet ben ik enkele weken geleden in het heilige land geweest. Een geweldige ervaring en ik raad iedereen aan die nog nooit in Israël geweest is, er een bezoek te brengen. Niet met zo’n toeristenreis waarbij je van de ene kerk naar de andere kerk rent, maar een echte studiereis, zodat u zich kunt verdiepen in het Jodendom zelf. In het Jodendom liggen onze wortels en als christenen kunnen we erg veel van hen leren. Zo kunt u uw eigen geschiedenis beter begrijpen en leest u met andere ogen het oude testament. Dat is echter iets wat u zelf moet uitzoeken en ervaren.
In dit artikel wil ik stilstaan bij het loofhuttenfeest (Soekot), wat het thema was van de Israëlreis. Allereerst wil ik het ontstaan van Soekot beschrijven, de verbondenheid van de Joodse feesten ten opzichte van elkaar en de dimensies die in Joodse feesten te ontdekken zijn. Daarna wil ik dieper ingaan op betekenis van de soeka (loofhut), Simchat tora (vreugde der wet) en de thema’s die tijdens Soekot naar voren komen. Tot slot wil ik afsluiten met een aantal opmerken over wat we als christenen nu van de Joden kunnen leren.
Instelling en inhoud van Soekot
Soekot is het feest wat door de Heere in Lev. 23 is ingesteld. Tijdens dit feest wordt de uittocht uit Egypte herdacht (Lev. 23:43) en het oogstfeest gevierd (Lev. 23:39).
Soekot is het grootste feest binnen het Jodendom en in dit feest zijn alle andere feesten opgenomen. Het is ook het feest, waarbij naar buiten wordt getreden. Heel de wereld kan zien dat de Joden Soekot vieren. Het staat open voor iedereen, de soeka (loofhut) is open, je kunt zo binnen lopen en op bezoek gaan.
Verbondenheid van Joodse feesten
Alle Joodse feesten zijn met elkaar verbonden. Zo kun je Soekot niet los zien van Jom Kipoer (grote verzoendag). Jom Kipoer is ingesteld na de zonde van Israël met het gouden kalf (Ex. 32). Soekot wordt 5 dagen na Jom Kipoer gevierd, omdat Mozes na 5 dagen nieuwe stenen tafels gaf. De betekenis dat Soekot na Jom Kipoer komt, is dat na alles wat ik verknald heb, God toch met me verder wil en vergeving schenkt. In die wetenschap mag en moet je feestvieren voor God, uit dankbaarheid!
Dimensies in Joodse feesten
In Joodse feesten zijn altijd 3 dimensies te ontdekken. De schepping, openbaring of geschiedenis en de toekomst.
- De scheppingsdimensie komt in dit feest tot uiting in het vieren van de binnengehaalde oogst (Deut. 16:13).
- De openbaringsdimensie is de gave van de tora en de historische gebeurtenissen daarna. Na de zonde van het gouden kalf wordt de bouw van de tabernakel (de grootste soeka) bevolen (Ex. 40). De bouw van de tabernakel was het begin van een nieuw verbond met Israël.
- De toekomstdimensie komt op de 8e dag van het feest naar voren. Deze dag staat voor de Messiaanse tijd. De inwijding van de 1e en 2e tempel duurden 8 dagen en Chanoeka en Soekot ook. Wat er op deze 8e gevierd wordt komt verderop in het artikel naar voren bij Simchat tora.
Betekenis van de soeka
Tijdens Soekot moeten de Joden een soeka bouwen. Alle dingen van deze soeka hebben een betekenis. Overigens zijn deze dingen niet terug te vinden in de bijbel, maar gebaseerd op de Talmoed en de traditie.
De muren van de soeka moeten bij storm instorten, dit symboliseert de kwetsbaarheid van het bestaan. Het dak moet bestaan uit palmbladeren, omdat deze vergaan en ze niet onrein kunnen worden. Het dak mag niet dicht zijn, zodat je ’s nachts de sterren kan zien en het regen doorlaat. De sterrenhemel doet terugdenken aan de tijd in de woestijn, waar de Israëlieten onder de blote hemel sliepen. De soeka moet vanbinnen heel mooi en gezellig zijn. Dit laat zien dat je het leven voor jezelf prettig mag maken. De soeka leert ons de vreugde van het leven en het omgaan met moeilijke dingen. Ondanks de omstandigheden verheugen, moet u zich verheugen (Deut. 16:15).
Simchat tora, vreugde der wet
De begrenzing is, na 7 dagen feest, voorbij. Dit wordt op de 8e dag van het feest gevierd, ook wel Simchat tora, vreugde der wet genoemd. Op de 8e dag van het feest gaat iedereen weer terug naar huis (Num. 29:35). Het is het begin van de nieuwe week. Dag van de komst van de Messias. Op deze dag gaan de Joden met de tora-rollen de staat op. Ze dansen ermee over de straten om zo hun vreugde tot uitdrukking te brengen.
Ik heb aan een Jood gevraagd hoe hij die wet nu ervoer. Als ik het oude testament lees en al die wetten, ben ik weer erg blij dat ik christen ben. Toch ervaren Joden het helemaal niet als een last. Het geeft een stuk zekerheid aan hun leven. Als je je aan die wetten houdt en God met je hart dient is het goed. Je hoeft je niet druk te maken of je iets nog net wel of net niet mag doen (zoals wij christen vaak), want alles ligt vast in de tora en de talmoed. Hieruit blijkt weer, om met mevrouw Keus te spreken, dat je binnen gestelde grenzen vrijheid hebt.
Thema’s binnen Soekot
Binnen Soekot komen er veel thema’s naar voren. Daarin komen 3 facetten naar voren, de relatie met God, relatie met je naaste en relatie met jezelf. Misschien zijn sommigen in het artikel al naar voren gekomen, maar ik wil ze hier nog een keer bij elkaar noemen.
- Relatie met God
Door een week in een soeka te gaan wonen, ervaar je extra de kwetsbaarheid van het bestaan. Juist door die kwetsbaarheid te aanvaarden brengt het je dicht bij God en kun je in Hem feest vieren.
Het onder de sterrenhemel slapen, symboliseert de vergankelijkheid van het bestaan. Je laat je zekerheden los, je luxe huis en ervaart zo de afhankelijkheid van God. - Relatie met jezelf
De dankbaarheid staat tijdens Soekot centraal. Dankbaarheid voor de uittocht uit Egypte, de binnengehaalde oogst en Gods trouwe zorg voor je, elke dag. Die dankbaarheid komt tot uiting in vreugdevol feestvieren.
Binnen het Jodendom speelt verwondering een grote rol, zeker tijdens dit feest. Als je door het leven rent, zie je geen dingen om je heen. Religie, en zeker het Jodendom protesteert hiertegen, in het leven gaat het gaat om verwondering. - Relatie met de ander
Tijdens Soekot wordt de eenheid met de ander extra ervaren. De soeka is open, iedereen kan zo binnenlopen en je buren horen waar de gespreken over gaan. Het verbreedt als het ware je blik en je kijkt om heen. Mensen nodigen familie en vrienden uit om Soekot met elkaar te vieren en gezelligheid met elkaar te hebben.
Wat moeten we hier nu als christen mee?
Symboliek en rituelen zijn in het Jodendom, zoals in de meeste godsdiensten heel belangrijk. Tijdens de reformatie zijn er veel dingen weggedaan, omdat het woord centraal moest staan. Toch ondersteunen rituelen het geloof en symboliseren vaak bijzonder mooie dingen. Het geeft houvast, een stukje zekerheid.
Als christen vieren we een geen Joodse feesten. De meeste Joodse feesten zijn vervangen door christelijke, behalve de najaarsfeesten. Dit zijn Joods nieuwjaar, Jom Kipoer en Soekot. Het voert te ver om uiteen te zetten waarom we geen Joodse feesten meer vieren. Maar ook al vieren we deze feesten niet, toch kunnen we er veel van leren, zoals de manier van feestvieren. Als we de christelijke ‘feesten’ vieren doen we dat in de kerk en herdenken we een heilsfeit. Als de Joden feest vieren doen ze dat al dansen en zingend, met Simchat tora gaan ze zelfs met de tora-rollen de straat op. Ik zeg niet dat we dus de komende feestdagen maar dansend met de bijbel de straat op moeten, maar wel in oprechte vreugde feestvieren voor God. En dat is wat anders dan twee keer ander half uur naar de kerk en lekker eten. God gebied het zelf in psalm 100: ‘dient de HEERE met blijdschap, komt voor Zijn aanschijn met vrolijk gezang, want de HEERE is goed!’
Deze studiereis werd mede mogelijk gemaakt door het Centrum Israël Studies (CIS) en de Protestante Kerk in Nederland (PKN).
Op deze website kunt u ook het hele verslag van de reis lezen.
Literatuur
- Bijbel, Jongbloed, Leeuwarden.
- De Civitate 57, nr. 1 (2006).
- Lezing van rabbijn Lopez Cardozo, gehouden op 12 oktober 2006 te Jeruzalem.
- Lezing van Dotan Arad, gehouden op 12 oktober 2006 te Jeruzalem.
- Lezing van dr. Cohen Stuart, gehouden op 13 oktober 2006 te Jeruzalem.
- Lezing van dr. Göran Larsson, gehouden op 13 oktober 2006 te Jeruzalem.