Zondag 12 september = 6 tisjri
Deze dag is de zesde van ‘de tien geduchte dagen’. Zoals we al zagen, staat tijdens deze dagen het thema ‘bekering’ centraal. Daarover vandaag meer.
Bekering, tesjoeva
Hét woord dat bepalend is voor ‘de geduchte dagen’ is ‘bekering’, in het Hebreeuws tesjoeva. De dagen heten ook wel ‘de tien bekeringsdagen’. Dat betekent zeker niet dat je je alleen in die periode kunt/moet bekeren. Bekend is de uitspraak van rabbi Eliëzer Ben Horkanos (Pirke Avot 2:15):
Bekeer je één dag voor je dood.
waarmee natuurlijk gezegd wil zijn: je moet altijd bereid zijn, je weet de dag noch het uur, en je mag het daarom níét uitstellen.
De rabbijnen leren: Bekering is altijd welkom, te allen tijde – maar een speciale tijd voor bekering is de tijd van Rosj Hasjana en Jom Kipoer, de tien dagen van bekering.
Twintig elementen
Er zijn diverse elementen die horen bij ware bekering. Een bekende opsomming is die van rabbi Jona van Gerona, in zijn ‘Poorten van Bekering’ (Sja’are tesjoeva). Hij noemt twintig dingen:
- berouw voelen
- de zonde verlaten, afzweren
- spijt betuigen
- lijden
- zich zorgen maken over de gevolgen van de zonde
- schaamte tonen
- zich verootmoedigen
- nederigheid, ook in daden
- verleiding en begeerte overwinnen
- het tegenovergestelde van de zonde doen
- eigen doen en laten onderzoeken
- besef van de grootte en zwaarte van de zonde
- besef van de ernst ook van kleinere zonden; die uit de weg gaan om ver van de grotere te blijven
- de zonde belijden
- bidden om verzoening
- doen wat je kunt tot herstel (van schade en/of relaties)
- daden van genade en waarheid najagen
- zich bewust zijn van de constante aanwezigheid/dreiging van de zonde
- zich weerhouden van de zonde als de gelegenheid zich weer voordoet
- anderen van de zonde afhouden
Een kortere opsomming: 4xRE (via Pinterest):
Méér dan herstel
Bekering brengt een totale verandering! Een zondaar die zich bekeert, is geliefd en kostbaar voor God alsof hij nooit gezondigd had. Zijn loon zal groot zijn. Want hij heeft de zonde geproefd en zich ervan afgekeerd, hij heeft de kwade neiging overwonnen.
Tesjoeva is zo ingrijpend dat degene die tot bekering gekomen is méér is dan wie nooit gezondigd heeft. In de Talmoed staat dat rabbi Abahoe zei: ‘Op de plaats waar berouwvolle zondaars staan, kan zelfs de volmaakt rechtvaardige niet staan, zoals gezegd is: Vrede, vrede voor hem die ver en voor hem die nabij is (Jes. 57:19); eerst voor hem die veraf en daarna pas voor hem die nabij is.’
God en mens samen
Op verschillende manieren is gezegd dat bekering iets van de mens en God sámen is. Zo is er een verhaal dat wel wat lijkt op de gelijkenis van de verloren zoon.
Er was eens een zoon van een koning, die zo ver verwijderd was van zijn vader, dat hij minstens honderd dagen reistijd nodig had om terug te keren. Zijn vrienden zeiden tegen hem: keer terug tot je vader. Hij antwoordde: ik kan niet. Toen zond zijn vader hem een boodschap: reis zover als je kunt, en ik zal de rest van de weg tot jou komen. Zo zegt de Heilige, geprezen zij Hij: ‘Keer u tot Mij, en Ik zal Mij tot u keren’ (Mal. 3:7).
(zie: M.C. Mulder, Bekering en verzoening in de rabbijnse theologie, in: Vrede over Israël, jrg. 45, nr. 2)
Om over na te denken
- Is het goed om speciale perioden voor bekering en zelfbeproeving te hebben? Is dat niet gevaarlijk, omdat het dan op andere momenten niet zo urgent is – of lijkt te zijn?
- Bekeerden die hoger komen dan wie niet gezondigd heeft – is dat ook wat we tegenkomen in de evangeliën, bijvoorbeeld in de gelijkenis van de farizeeër en de tollenaar, en in meer voorbeelden van ‘laatsten worden eersten, en eersten laatsten’?
- Hoe moeilijk – of eenvoudig – is bekering? Denk je dat er verschil is tussen hoe dit ligt voor Joden dan wel voor christenen?
Bekeer ons...
In het artikel waaruit ik hierboven citeerde, staat nog meer over het aandeel van God en mens in de bekering, onder het kopje ‘Breng ons tot U weder’:
Het is duidelijk geworden dat de verantwoordelijkheid van de mens volle nadruk krijgt in de rabbijnse theologie. De mogelijkheid tot bekering is door God gegeven. Daarvoor wordt God groot gemaakt, maar de keuze is aan de mens.
Toch is hier ook nog meer van te zeggen.
De vijfde bede uit het Achttiengebed, het grote gebed uit de dagelijkse liturgie, luidt:‘Breng ons terug, onze Vader, tot uw leer,
en doe ons naderen, onze Koning, tot uw dienst.
En leid ons in volkomen boete tot U terug.
Geprezen zijt Gij, Eeuwige, wie de bekering welgevallig is.’
In het gebed wordt God niet alleen geprezen voor de mogelijkheid van bekering, en voor het feit dat God belooft de bekering te voltooien en er antwoord op te geven, maar het gaat nog een stap verder. God wordt gebeden om het initiatief te nemen, zodat de bidder zich tot Hem zal keren.
In de Midrasj op Klaagliederen 5:21 (‘Breng ons, HERE, tot U weer, dan zullen wij wederkeren’) bidt Israël tot God: ‘Koning der wereld: dit is Uw taak: Bekeer ons, dan zullen wij wederkeren.’ God antwoordt: ‘Nee, het is jullie taak, zoals gezegd is: “Keer u tot Mij, en Ik zal Mij tot u keren”’ (Mal. 3:7). Israël antwoordt: ‘Het is toch Uw taak, zoals geschreven is: “Bekeer ons, o God van ons heil”’ (Ps. 85:5).
Een Midrasj op deze psalm combineert de twee gedachten. ‘De kinderen van Korach zeiden: Hoelang zult gij zeggen: ‘Bekeer u, o afvallige kinderen’ (Jer. 3:14), terwijl Israël zei: ‘Keer weder, o God, hoelang nog?’ (Ps. 90:13). Echter, noch Gij (o God) zult uit Uzelf omkeren, noch wij zullen uit onszelf omkeren, maar we zullen tezamen terugkeren, zoals gezegd is: ‘Bekeer óns, o God van ons heil. Zult Gíj niet terugkeren en óns doen herleven?’ (Ps. 85:5-7). Zoals Ezechiël sprak: ‘Zie, mijn volk, Ik zal uw graven openen, en Ik zal mijn Geest in u geven, en gij zult leven’ (Ez. 37:12-14).’