Dinsdag 28 september = 22 tisjri
Sjmini Atsèrèt
Vandaag is het ‘de achtste dag’, maar technisch gesproken níet de achtste dag van het Loofhuttenfeest. Dat duurt immers zeven dagen (Lev. 23:39). Het is een aparte feestdag...
In de synagoge wordt gelezen: Deuteronomium 14:22-16:17; Numeri 29:35-30:1; 1 Koningen 8:54-66
De achtste dag
Vandaag is het nog feest, Sjemini Atsèrèt, ‘achtste [dag van] samenkomst’. Over de achtste dag zegt de Bijbel dat het een sjabbat moet zijn, en dat er een atsèrèt (‘bijzondere samenkomst’) moet zijn (Lev. 23:36; Num. 29:35). We lazen er ook al over (op 8 okt.) in Nehemia 8:19:
... ze vierden zeven dagen feest. En op de achtste dag was er een bijzondere samenkomst, volgens de bepaling.
Het is als ‘de achtste dag’ direct verbonden aan het Loofhuttenfeest. Het hoort nog bij ‘de tijd van onze vreugde’. Het Hallel wordt ook deze dag gereciteerd. Tegelijk is het toch ook een apart feest. Het eigenlijke loofhuttenfeest duurt zeven dagen (Lev. 23:39) en is dus afgelopen. De loofhut en de palmbundel hoeven niet meer gebruikt te worden (al gebeurt dat – met name buiten Israël – nog wel, in verschillende vormen).
Wat is dan de eigen betekenis van deze dag? Een latere ontwikkeling is dat Simchat Tora (‘Vreugde der Wet’) wordt gevierd. Dat gebeurt in het land Israël op de achtste dag, vandaag dus (en in feite al vanaf het Joodse begin van de dag, gisteravond). Buiten Israël duurt Sjemini Atsèrèt (zoals ook veel andere feestdagen) nog een dag extra, en wordt Simchat Tora op die extra dag gevierd – vanavond en morgen dus. Ik ga morgen apart in op Simchat Tora.
Slotfeest
Het woord atsèrèt kan vertaald worden als ‘samenkomst’, maar de stam atsar betekent vooral ‘stoppen, vertragen, inhouden, terughouden’. Sjemini Atsèrèt is wel gekarakteriseerd als de dag dat de Joden vertragen, treuzelen, omdat ze maar moeilijk kunnen stoppen en afscheid nemen van het feest. Rashi zegt bij Leviticus 23 vers 36:
Het woord atsèrèt is afgeleid van de wortel atsar, terughouden, en suggereert: Ik wil jullie nog een dag langer bij Mij houden. Het is gelijk aan een koning die zijn kinderen uitnodigde voor een feest van meerdere dagen. Toen de tijd voor het vertrek kwam, zei hij: ‘Mijn kinderen, ik smeek jullie, blijf nog een dag bij mij; het is zo moeilijk voor mij om afscheid van jullie te nemen!’
Een andere uitleg denkt bij atsèrèt aan ‘behouden, vasthouden’ en zegt dat we gedurende het feest zo veel hebben ontvangen en ervaren, dat deze extra dag goed is om alles te recapituleren, in de hoop dat we het (des te meer) vasthouden voor de rest van het jaar. Het gaat dan dus om ‘nabetrachting’, zoals die in protestantse kerken wel wordt gehouden na het avondmaal – maar dan wel nog een hele dag.
Bidden om regen
Na zeven dagen ‘Dankdag’ is Sjemini Atsèrèt een ‘Biddag’: op deze dag begint het gebed om regen. We zagen al (op 8 okt.) dat vanaf Soekot het gebed om dauw verandert in een gebed om regen. Dat gebeurt om precies te zijn op het Slotfeest - ná Soekot. (Want hoewel regen in Israël altijd welkom is, is het zolang je in je loofhut woont wat minder gewenst...)
Om over na te denken
- Welke van de hierboven genoemde gedachten bij Sjemini Atsèrèt (het feest nog een dag willen rekken, ‘nabetrachting’) spreekt jou aan?
- Wij hebben ook bij de grote feesten ‘de tweede feestdag’. Zou je dat met Sjemini Atsèrèt kunnen vergelijken?
Een Nederlandse stem
Buiten Israël is Sjemini Atsèrèt een dag tussen Soekot en Simchat Tora in. Op de website van het NIK (Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap) staat daarover:
Sjeminie Chag Ha’atseret is een feest met een heel eigen karakter en voor wie het weet te appreciëren een heel bijzondere dag. Sjeminie Chag Ha’atseret is geen onderdeel meer van Soekot. Sjeminie Chag Ha’atseret is een chag bifnee atsmo, een feest op zich. Het heeft geen symbolen, zoals Soekot met de loelav of Simchat Tora met de Tora. Het wordt gewaardeerd en beleefd zonder dat symbolen daartoe moeten opwekken. De vrolijkheid is er ook omdat de tijden die met Hosjanna Rabba ten einde zijn gekomen, de tijden van smeken, vergeving en verzoening, plaats hebben kunnen maken voor opluchting en een gevoel van bevrijding. Sjeminie Atseret is door dit alles juist een heel bijzondere dag, in de aanloop naar Simchat Tora.